Kerst anno 2023
De loop der geschiedenis wordt vaak bepaald door toevallige samenlopen van omstandigheden. Het kerstverhaal is op uiteenlopende manieren opgetekend, verteld, verkondigd, gepredikt en uitgebeeld. Meer dan eens wordt er echter een loopje met de geschiedschrijving genomen. Mattheüs en Lucas benaderen het origineel in de bijbel nog het meest. Maar de enige ware versie van de geboorte van Jezus Christus wordt via overlevering al generatieslang doorgebalkt door de familie van de equus asinus, de ezels. Hoe ik dat zo zeker weet? Van de ezelin die bij ons midden in het dorp woonde. Ze is vernoemd naar haar stammoeder en haar naam was Sarah.
Zo begon in 2010 mijn ‘kerstvertelling’, een van de eerste verhalen die ik schreef vanuit het dier. De ezel stond hierin centraal, al schreef ik toen nog niet in de ik-vorm, zoals ik later gewoon was te doen met de ‘wrafkes’. Waar die inspiratie vandaan kwam? Geen idee. Het is immers vaak moeilijk te achterhalen hoe ideeënspinsels ontstaan. Ezels had ik overigens weinig in de praktijk, afgezien van wat flauwe metaforen of beeldspraak uiteraard. Maar ik wilde wel graag een fraaie afbeelding bij het verhaal en zo kwam ik op de boerderij midden in ons dorp bij Sara terecht. Natuurlijk mocht ik haar fotograferen en de ezelin poseerde gewillig. Ik voegde de letter H achter haar naam om die Bijbels te maken. Sarah betekent in het Hebreeuws ‘voorname vrouw’, hoe toepasselijk!
In ‘Het kerstverhaal volgens Sarah’ gaf ik de ezelin alle eigenschappen die wij aan ezels in het algemeen toekennen, behalve dat ze dom zijn. Want dat zijn ze absoluut niet! Wel hebben ze een eigenwijze en koppige reputatie, hetgeen vooral te maken heeft met hun bijzondere intelligentie en voorzichtigheid. En dat laatste heb ik zelf ooit ervaren op Kreta. Tijdens een vakantietrip hebben Lia en ik ons daar laten verleiden om op de rug van een ezel over een eng bergpaadje een bezoek te brengen aan de ‘geboortegrot’ van Zeus, de Griekse oppergod. Lia ging bergop, en ik mocht op de terugweg naar het dal in het zadel plaatsnemen. Omdat ik immers iets zwaarder ben dan mijn echtgenote, leek mij dat ook aangenamer voor het beest. Wel, ik ben nog net geen duizend doden gestorven onderweg. Elke keer als ik mezelf bij het draaien in een bocht al diep in het ravijn zag storten, herstelde het dier zich gelukkig tijdig, resoluut en standvastig. Een fenomenale reputatie van dit gedomesticeerde lastdier waar Homerus 1000 jaar vóór de geboorte van Christus al gewag van maakte! Doch zelfs de oude Grieken hadden al moeite om de eigengereide ezels wat te leren en vonden ze daarom eigenlijk maar dom. In de mythologie riep koning Midas de toorn van Apollo, de god van de muziek, over zichzelf af door de het vrolijke fluiten van Pan beter te waarderen dan het verrukkelijke lierspel van de god van de muziek zelf. Apollo strafte Midas door hem ezelsoren te geven. Van schaamte stierf de koning … Maar ook in ons eigen taalgebruik komt de ezel er bekaaid vanaf. Bovendien wordt een gecastreerde ezel oen of kluns genoemd en dat zijn weinig welluidende benamingen om mee vereenzelvigd te worden. Zij het gedateerd, want wie hoor je dat tegenwoordig nog uitroepen?
In mijn verhaal voerde ik juist een verstandige en intelligente Sarah op. Ik liet haar onderweg een aantal keren de Jordaan doorwaden omdat er geen ezelsbruggetjes waren. En uiteraard stootte ze zich nooit tweemaal aan dezelfde steen. De lange reis was evenwel een zodanige beproeving dat de ezelin haar beide metgezellen al menigmaal had verwenst in de naam van de kleine Deugniet in de buik van haar bazin. En dat terwijl ze Zijn naam nog niet eens wist! Gelukkig behoedde ze Jozef en Maria voor struikrovers en lapzwansen en wees ze hen de juiste weg naar Bethlehem waar ze in een stal belandden. Ik liet Sarah de hele bevalling bakeren en tot slot de moederkoek in een oogwenk verslinden. Was de bittere nasmaak daarvan een voorteken van wat er voor de Pasgeborene en Zijn volk in het verschiet lag?
Heden ten dage is de staat van het Joodse volk evenwel uitermate gecompliceerd. Zonder partij te kiezen is de kerstgedachte in het huidige Midden-Oosten verder weg dan ooit. En net zo uitzichtloos als ook in het oosten van ons eigen continent. Dan mogen we hier onze handen nog dichtknijpen met een vleugellam demissionair kabinet dat klaarblijkelijk niet doet wat wij willen …
Ik wens u allemaal fijne kerstdagen en een gezond 2024. Maar bovenal wens ik ons allemaal een daadkrachtige nieuwbakken regering met toekomstbestendige plannen!
Menno J. Wiersma
December 2023